ANG MAAYONG MAGBALANTAY [THE GOOD SHEPHERD]

By Daniel Franklin E. Pilario, CM

[Mothers' Day Reflection in Cebuano]

Happy Mothers' Day sa tanan!

Ang maayong magbalantay nakaila sa iyang karnero ug sila mamati kaniya. Dili sila niya biyaan. Walay makaagaw nila gikan kaniya. Sila iyang panalipdan.

Atong gisaulog karon ang Good Shepherd Sunday. Ang maayong magbalantay dili binayran. Ang binayran modagan sa panahon sa peligro. Ang maayong mabalantay moharong sa lobo. Ihalad ang iyang kinabuhi alang sa iyang hinugugma ug minahal. Mao ni’y giingon “mas radikal ang magmahal”.

Kay lagi dili na man mahimong mangampanya karong adlawa, ako na lang ipaambit ang kinabuhi sa among pamilya.

Karong adlawa Mothers’ Day usab. Ang unang magbalantay sa akong kinabuhi mao ang akong inahan, si Mama Nene. Ako na lang ipaambit ninyo ang akong sulat para niya karong adlawa.

“Ma, happy mother’s day. Wala pa god mi’y trabaho niadtong unang panahon, mao wala gyud ka kaayo namo ma-treat sa mga okasyon sa imong kinabuhi. Gusto unta namong matagamtam nimo ang among nasinati karon, dili lang puro kalisod sa pagpadako namo.

“Pero dili man pod ka ganahan nga ikaw maoy himoong sentro. Sa mga dagkong okasyon—imo man o amo, Christmas man o birthday—imong gipaningkamotan nga mapalitan mi nimo og bag-ong sinina o sapatos ba kaha o bisan unsay maabot sa imong kwarta kay daghan baya mi unya gamay ra ang swledo ni Papa.

Kausa ako kang gipangutana nganong kami ra man ang imong gipalitan og bag-o unya ikaw wala may para ninyo ni Papa. Mosimba mi nga bag-o ang among mga sinina. Pero ikaw kadto ra gihapon karaang blue uniform sa organisasyon sa Inahan sa Kanunay’ng Panabang nga kupas na man gani kaayo.

“Di ko makalimot sa imong tubag: ‘Gamay ra atong kwarta. Basta duna mo’y inyo, malipay ra mi bisag wala’y amo.’ Mao to’y akong unang konkretong kasinatian sa maayong magbalantay.

Hangtud sa katapusan sa imong kinabuhi, ang uban pa gihapon ang imong gihuna-huna. Niadtong kita rang duha sa imong death bed sa hospital, ang atong gi-istoryahan mahitungod sa atong mga silingan nga walay makaon. Bisan lisod na ang imong paminaw, di na ka halos kaginhawa, ato pa gyud nga giplanohan kon unsay mahimong livelihood para nila, unsay pamaagi sa pagtabang, unsaon nga sila makatrabaho ug makakaon.

Imo pa man gani kong gipangutana: “Di ba may PhD ka? Unsa may gamit ana aron makatabang og pakaon sa atong mga silingan?” Natuk-an ko. Mas lisod pa nang pangutaha kay sa dissertation defense didto sa mga banggiitan sa abroad. Ug hangtud karon, ako pa gihapong gipaningkamotan pagtubag kon unsaon. 

Sa imong yanong kinabuhi, imong gigiyahan ang atong pamilya diha sa kinabuhing espirituhanon kuyog ni Papa. Way Dominggo nga dili ta mosimba. Niadtong gagmay pa mi, excited kaayo ko Sabado sa hapon pa lang, adto na ta matulog sa lungsod, kay lagi way sakyanan sa sayong buntag. Usa or duha ra ka bus ang moagi sa atong baryo kada adlaw.

Pero niadtong diha nay jeep, maghulat na lang ta. Pero tungod kay daghan kaayo ming mga anak — 11 ra intawon tanan, 12 unta to pero namatay ang usa — dili ta hunungan sa jeep kay duha ray mo-plete. Ang 11 motindog ra sa tunga. Tungod ana, magbaktas ta ug 4-5 kilometro aron makaabot sa simbahan sa alas 8AM para sa Misa Mayor. Kon wala pa mi ninyo giyahi sa pagtuo, ambot kon asa na mi punita karon.

Dili ka politiko. Usa ka yanong asawa ug inahan, tindera sa sari-sari store sa Hagdan, lider sa BEC kasilinganan. Pero dihay panahon nga gihagit ka nga isangyaw ang imong pagtuo diha sa politika. Ug bisan sa kalisod sa atong kinabuhi, wala ka mo-atras. Ang imong pagtuo ang nagtulod kanimo sa pag-alagad bisan diha sa politika. Daghan kaayong kiyaw karon ngano kuno moapil gyud ang simbahan sa politika?  Gamay pa mi, nakasabot na ming daan kay dugay na nang gitubag nimo pinaagi sa imong kinabuhi.

Walay ganahang molangsar sa atong gamay nga baryo sa Hagdan niadtong panahona. Lisod baya ang kinabuhi sa politiko kay ikaw maoy dagpanan sa tanan, kon dunay mamatay magpatabang sa lungon, kon dunay summer league, mangayo og bola, kon dunay masakit, etc. Ug sa usa ka baryo nga way income, kinsa may ganahang modagan? Ilabina kung nagpuyo pod ta sa kalisod ug wala man gyud tay kwarta nga ikatahan.

Apan gituboy ka sa katawhan. Way kontra. Way kalaban. Ug imong giako ang kinabuhi sa pag-alagad. Sama sa pagdumala sa atong panimalay, ingon pod ana ang imong pag-alima sa katilingban.

Kon dunay mag-away, ikaw ang mohusay. Kon dunay panagbangi, ikaw ang naa sa tunga. Kon dunay kalisod ug nanginahanglan, ikaw ang modasig sa tanan. Kahinumdom pa ko sa mga meeting-meeting sa imong mga kauban didto sa atong daang balay. Wa pa ko kabasa mahitungod sa “people’s empowerment”, imo na nang gihimo sa atong mga silingan. Wala kay kahibalo sa politika. Walay politiko sa atong pamilya. Apan imong giako ang tawag sa atong pagtuo nga moalagad sa mga tawo.

Pero niadtong panahon sa Martial Law, lisod mangalagad kon corrupt ang gobierno. Nahinumdom pa ko niadtong Snap Election 1986. Daghang kwarta gikan sa Partido ni Marcos, ang Kilusan ng Bagong Lipuanan (KBL). (Nibalik akong panumduman karon ilabina kon ilang kantahon ang “Bagong Lipunan March” sa UniTeam rallies. Kasukaon kong maminaw). Tungod kay ikaw man ang Barangay Chairman, moagi gyud nimo ang mga kwarta sa KBL para ipalit og boto sa mga tawo. Para sa usa ka relihiyosong tawo, nagubot gyud siguro imong konsensya kon unsaon kining maong problemaha. Sayang, wa ti ka mapangutana mahitungod niining hitaboa.

Sa imong kalibog, wala nimo ipanghatag ang kwarta. Imong gitago sa cabinet ninyo ni Papa. Ug sa dihang nakita ni Papa ang daghang kwarta (wala god tay kwarta sa ato kay sa bugas pa lang daan kulang na), inyong gipaalirong ang inyong mga anak. Siguro inyo na tong gisabutan ni Papa. Gidala ang mga envelop sa kwarta ug gisunog sa atubangan nila.

Samtang naugdaw ang kwarta, si Papa miingon: “Dili ta mahimong mabuhi sa kwarta nga wala nato hagoi. Dili ni maoy gusto sa Ginoo. Makagaba ni.”

Ug hangtud karon nga wala na mo, among natiman-an ang inyong pagtulun-an. Nalipay ko nga nagtan-aw sa akong mga igsoon nga nagpuyo og yano ug ligdong nga kinabuhi. Nalipay pod ko nga kaming tanan dili mobotar sa usa ka gobiernong tikasan, bakakon ug kawatan.

Nagpasalamat kong diha sa atong kalisod inyo kaming gitudluan sa pagkinabuhi og ligdong ug matarong. Nitoo pod ko nga ingon ana ang mga ordinaryong Pilipino. Duna'y mga na-tental tungod sa kalisod ug panginahanglan. Apan ang kadaghanan misunod sa ilang tanlag ug Kristohanong pagtulun-an.

Ma, happy mother’s day. Pa, salamat pod sa inyong pagtulun-an. I miss both of you ilabina gyud karong panahona.

Dili man mo mga politiko apan lawom ang inyong political opinion ug pag-analisa sa katilingban. Allergic mo sa mga tikasan ug dautan. Pa, nahinumdom pa ko: dili gyud ka ganahan ni Digong niadtong 2016 kay sa Davao pa lang, kahibalo ka nang daan. Your analysis has been proven right. He implemented the Davao Death Squad to the whole country. Only few saw that because everyone was captured by the Duterte charm. Siempre kaniadto si Leni Robredo na daan ang imong VP kay di god ka ganahan ni Marcos sa una pa. Karon pa kaha? Pero hilom lang ta kay bawal mangampanya. Palihog lang i-honghong sa Ginoo diha 🙂

Tulo ka butang akong nakat-onan sa among mga magbalantay:

1. Dili mopalit ug dili mobaligya sa akong boto.
2. Dili mosuportar sa gobiernong tikasan, kawatan ug madaug-daogon sa mga kabus.
3. Moalagad ug mo-sakripisyo alang sa katilingban isip tubag sa hagit nga Kristohanon bisan pa taliwala sa kalisdanan.

Ma ug Pa, kamo ang among maayong magbalantay. Palihog, i-ampo ang atong nasud aron, ugma, makapili kami ug maayong mabalantay sama kaninyo.



Daniel Franklin E. Pilario, CM
Vincentian Chair of Social Justice
St. John’s Unversity – New York